بررسی تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی بین و درون رویشگاه هی گیاه گل گاو زبان ایتالیایی (echium ittalicum)در استان کردستان

چکیده گونه های دارویی متعدد دارای رویشگاه های طبیعی محدود یا گسترد ای هستند که اثرات زیستی قابل توجهی بر رشد و نمو و ترکیبات موثره این گیاهان دارند. در بررسی حاضر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه گل گاوزبان ایتالیاییدر سه رویشگاه مختلف، در محدوده ی استان کردستان در قالب طرح آشیانه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات مورفولوژیکی ارزیابی شده شامل:ارتفاع بوته، وزن تر و خشک، طول و عرض برگ های ساده و رزت، فاصله میانگره، قطر ساقه، تعداد گل، قطر گل، قطر ساقه، تعداد برگ و تعداد شاخه فرعی و صفات فیتوشیمیایی شامل: شاخص کلروفیل و اندازه گیری عناصر npk موجود در خاک، گل و برگ، اتدازه گیری عملکرد اسانس و ترکیبات تشکیل دهنده آن و همچنین عملکرد موسیلاژ موجود در سرشاخه گلدار این گیاه بوده است. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تاثیر رویشگاه گیاه بر شاخص-های مورد سنجش معنی دار نبوده اما ارتفاع های مختلف در هر رویشگاه دارای تاثیر معنی داری در سطح یک درصد بر تمام شاخص های انداز ه گیری شده داشته است. همچنین نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا و به دنبال آن کاهش درجه حرارت، ارتفاع بوته، فاصله ی میانگره، قطر ساقه، تعداد برگ و درصد موسیلاژ و همچنین اسانس گیاه کاهش یافته است ،در حالی که مقدار کلروفیل و کل با افزایش ارتفاع رویشگاه از سطح دریا افزایش یافته است. ترکیبات غالب موجود در اسانس گل گاوزبان ایتالیایی از ترکیبات هیدروکربنی بوده و بیشترین درصد، مربوط به ترکیبات بورنئول، کامفونن، هگزا دی کانوئیک متیل استر، کاندینون و کامفور میباشد. پس از بررسی نتایج بدست آمده مشخص گردید که اکوتیپ سنندج در ارتفاع 1557 متری از سطح دریا، از نظر عملکرد اسانس(097/0 درصد)، از سایر اکوتیپها برتر است. واژه های کلیدی: رویشگاه، ارتفاع از سطح دریا، اسانس، گل گاوزبان